Mam wrażenie, że wiele osób zapomniało już jak wielkim przełomem na świecie było ogłoszenie śmierci Kaddafiego. Choć z perspektywy czasu może wydawać się to czymś nieważnym, to konsekwencje jego śmierci na arenie międzynarodowej są naprawdę bardzo widoczne. Czy jednak jego śmierć była czymś pozytywnym? No, tu zdania są podzielone.
Początki rządów Kaddafiego
Jak większość znanych przywódców drugiej połowy XX wieku, Muammar Kaddafi doszedł do władzy siłą. Jako wpływowy wojskowy, wykorzystał nieobecność ówczesnego króla Libii, Idrysa I. Wraz z 11 innymi wysoko postawionymi oficerami przeprowadził zamach stanu. Utworzono tzw. Radę Rewolucyjną, a sam Kaddafi został jej przywódcą. Stał się więc głową państwa.
Realnie to żadna Rada, a on sam sprawował władzę. Wszystko było tak, jak Kaddafi tego chciał. Jego rewolucja, oprócz zmiany władzy i ustroju, zaprowadziła również ogromne zmiany w prawie i nawet samej kulturze Libijczyków.
Arabowie, Arabowie i jeszcze raz Arabowie
Kaddafi był muzułmaninem z krwi i kości, Arabem całym ciałem. Jego działania można określić parafrazą skróconej doktryny faszyzmu: “Wszystko dla Arabów, nic przeciw Arabom”.
Po dojściu do władzy od razu rozpoczął reformację. Z góry narzucił wszystkim Libijczykom życie według szariatu, prawa islamu. Zdelegalizował tym samym wszystkie kluby nocne, ograniczył do prawie zera spożycie alkoholu czy zamknął świątynie chrześcijańskie i żydowskie. A to wszystko usankcjonowane prawnie.
Sam przywódca zachęcał również do ubierania się na arabską modłę. Tradycyjne ubrania, wraz z resztą kutlury arabskiej były wręcz wciskane społeczeństwu, które nie miało w zasadzie nic do powiedzenia. Język arabski stał się jedynym językiem używanym w przestrzeni publicznej. Królestwo Libii w pełni przemieniło się za sprawą Kaddafiego w Libijską Republikę Arabską.
Jeśli chodzi o kwestie gospodarcze, Kaddafi gdy tylko doszedł do władzy rozpoczął upaństwowienie wszystkich kluczowych aspektów libijskiej gospodarki. Dodatkowo, za wszelką cenę starał się likwidować jakiekolwiek wpływy obcych mocarstw w Libii, walcząc z “trucizną”. Pozostawiając jedynie te rodzimoarabskie gałęzie, próbował stworzyć w Libijczykach swego rodzaju tożsamość narodową, a nawet patriotyzm. W ten sposób umacniał swoją pozycję jeszcze bardziej, tworząc władzę nie do podważenia.
Twardy socjalizm – dobrobyt?
Warto zaznaczyć, że Kaddafi sam siebie uznawał za socjalistę, a rządząc, za cel obierał postulaty gospodarki socjalistycznej. Wraz z upaństwowieniem kluczowych gałęzi przemysłu, tworzył z prywatnych firm spółdzielnie, które miały pozostać w rękach pracowników. Ten jednak aspekt został z czasem całkowicie niespełniony, bo jednak te najważniejsze stanowiska obsadzone były przez ludzi Kaddafiego, panowało ogromne “kolesiostwo” oraz nepotyzm.
Jednak warto zaznaczyć, że wraz ze skupieniem uwagi na dobrobycie Arabów, ich poziom życia zdecydowanie poszedł w górę. Średni dochód wzrósł do ponad 8 tysięcy dolarów w 1979, co w zestawieniu z 40 dolarami w 1952 roku robi kosmiczną wręcz różnicę.
Zobacz również! : III RZESZA, ZSRR, WŁOCHY – JAK SŁABE PAŃSTWA TWORZĄ SILNYCH PRZYWÓDCÓW
Wprowadził również reformy ułatwiające zdobycie mieszkania, darmowy dostęp do służby zdrowotnej czy edukacji. Zadziałało to bardzo dobrze, zwiększając poparcie Kaddafiego w oczach prostego ludu, którego status staral się poprawić.
Co więc było nie tak?
Trzeba pamiętać, że rządy Kaddafiego trwały ponad 40 lat. Nie sposób w jednym artykule opisać przemiany, jakie przechodził świat przez tak długi czas. Przemiany nie tylko na świecie, ale i w samym Kaddafim. Jego rządy, na początku twarde i bezwzględne wobec sprzeciwu, z czasem zaczęły “mięknąć”. Gdy pod koniec XX wieku Libia dążyła w kierunkach bardziej wolnościowych, liberalnych, podniósł się sprzeciw wśród społeczeństwa. Wiele grup było niezadowolonych z kierunku w jakim zmierzają rządy Kaddafiego. Pomimo ogromnych zmian gospodarczych, jakie przechodziła Libia to wciąż Muammar Kaddafi pozostawał tym, który rządzi.
Realną zmianę przyniosła dopiero Arabska Wiosna.
Arabska Wiosna – upadek dyktatorów
Gdy w 2010 w krajach arabskich wybuchały kolejne protesty, świat wiedział, że coś w końcu sie zmieni. Gdy na coraz bardziej napiętą sytuację w Afryce Północnej i Bliskim Wschodzie zareagowało ONZ, nie było to z pewnością na korzyść dyktatorów. Zadecydowano o zbombardowaniu kluczowych pozycji w stolicy Libii, Trypolisie. Wewnątrz samej Libii utworzyły się liczne bojówki, przeciwne władzy Kaddafiego. Efektem Arabskiej Wiosny w Libii była wojna domowa, w której lojaliści wobec Kaddafiego ścierali się przez blisko rok z jego przeciwnikami. Gdy powstańcy zyskali na sile, rząd Kaddafiego upadł, a on sam przez kilka miesięcy ukrywał się w obawie o swoje życie.
20 października 2011 roku został schwytany, a następnie zabity przez rebeliantów
Czy Kaddafi był nieskazitelny?
Czytając do tej pory ten tekst można odnieść wrażenie, że Muammar Kaddafi był dla swoich ludzi silnym przywódcą, dobrym panem. Czy jednak na pewno?
Pomimo tego, że mija już prawie 10 lat od upadku Kaddafiego, Libia wciąż zmaga się z wieloma tymi samymi problemami, co w 2011 roku. Ogromna część z nich jest spadkiem, który pozostawił po sobie dyktator. Nepotyzm, o którym wcześniej wspomniałem jest dużo groźniejszy niż się wydaje. Osadzając na wysokich stanowiskach osoby niekompetentne, sprawił, że wiele urzędów w zasadzie nie działało, czyniąc z instytucji państwa farsę.
W obawie przed biurokracją, której za wszelką cenę starał się wystrzec, żadna większa instytucja nie mogła działać dłuższy czas bez zaangażowania z jego strony. Rozwiązywał Ministerstwa czy przenosił je z miejsca na miejsce by przemieszać pracowników. Tak ogromne błędy pozostawiły za sobą niedziałający system, którego do tej pory Libijczycy nie naprawili.
Dodatkowo dyktator zaniedbał szkolnictwo wyższe, co przez prawie 2 pokolenia jego rządów sprawiły, że nie ma komu rządzić. Tych samych, nieodpowiednich ludzi przerzucano z miejsca na miejsce zamiast posiadać dobrze wykształconą w danej dziedzinie kadrę.
Sam Kaddafi może i chciał dla Libijczyków jak najlepiej, jednak jego autorytarne rządy pozostawiają wiele do życzenia, tworząc nawet po jego śmierci kolejne bariery, których obecne rządy Libii nie są w stanie pokonać.