Duża część treści opracowania „Perspektywy dla rynku energetycznego” oparta jest na scenariuszu transformacji ewolucyjnej. Scenariusz ten wraz z innymi omówionymi w opracowaniu nie stanowi próby wejrzenia w przyszłość i przewidzenia, co może się wydarzyć, lecz zawiera rozważania na temat możliwych skutków szeregu decyzji i założeń.
Zgodnie ze scenariuszem transformacji ewolucyjnej zakładającym, że polityki rządów, technologie i preferencje społeczeństwa będą się zmieniać w podobny sposób i w podobnym tempie jak w niedalekiej przeszłości:
- Globalny popyt na energię wzrośnie o około jedną trzecią do 2040 r. napędzany przez poprawiające się standardy życia, zwłaszcza w Indiach, Chinach i w Azji.
- Za ok. 75% całkowitego wzrostu zapotrzebowania na energię odpowiadać będzie przemysł oraz infrastruktura, podczas gdy wzrost popytu na energię w transporcie mocno spowolni w stosunku do trendów z przeszłości z uwagi na rosnącą efektywność pojazdów.
- Za ok. 75% wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną odpowiadać będzie sektor energetyczny.
- 85% wzrostu podaży energii pochodzić będzie ze źródeł odnawialnych i gazu ziemnego, a do 2040 roku odnawialne źródła energii staną się największym źródłem służącym do wytwarzania energii na świecie.
- Odnawialne źródła energii zdobywają swoje miejsce w globalnym systemie energetycznym szybciej niż jakiekolwiek inne paliwo w historii.
- Popyt na ropę naftową będzie rósł w pierwszej połowie analizowanego okresu, a następnie będzie stopniowo hamował, podczas gdy zużycie węgla pozostanie na niezmiennym poziomie. We wszystkich scenariuszach rozważanych w Raporcie konieczne będzie ponoszenie dalszych nakładów na poszukiwanie nowych źródeł ropy w celu zaspokojenia popytu na ropę naftową do 2040 r.
- Globalny poziom emisji dwutlenku węgla będzie nadal rósł, co sygnalizuje potrzebę podjęcia szeregu kroków w celu uzyskania znacznego ograniczenia emisji.
Nowe wydanie raportu „Perspektywy dla rynku energetycznego ” zostało zaprezentowane w dniu 14 lutego 2019 r. w Londynie przez Spencera Dale’a, głównego ekonomistę Grupy BP, oraz Boba Dudley’a, prezesa Grupy BP.
„Raport ponownie uświadamia nam szybkie tempo, w jakim zmieniają się systemy energetyczne na świecie oraz wskazuje, że w najbliższej przyszłości będziemy musieli sprostać złożonemu wyzwaniu polegającemu na zwiększeniu dostaw energii przy jednoczesnym obniżeniu emisji. W realizacji tego wyzwania będą odgrywać rolę różne formy energii.” – zauważył Bob Dudley.
„Prognozowanie przebiegu transformacji energetycznej to olbrzymie i złożone zadanie. W BP wiemy, jaki efekt należy uzyskać, lecz nie znamy sposobu, w jaki dokona się transformacja. Nasza strategia oferuje nam elastyczność i zdolności, których potrzebujemy do zmierzenia się z niepewną sytuacją.”
„Świat energii się zmienia.” – potwierdza Spencer Dale. „Odnawialne źródła energii i gaz ziemny łącznie odpowiadać będą za przeważającą większość wzrostu podaży energii pierwotnej. W scenariuszu transformacji ewolucyjnej 85% nowej energii zostanie wytworzone dzięki technologiom niskoemisyjnym.”
Oprócz scenariusza transformacji ewolucyjnej w Raporcie rozpatrzono także kilka dodatkowych scenariuszy. Najważniejsze z nich omówiono poniżej.
Więcej energii
Potrzebujemy więcej energii, aby wspierać wzrost i umożliwić miliardom ludzi przejście od niskich do średnich dochodów; ten wariant omówiono w ramach scenariusza „Więcej energii”.
Istnieje silna korelacja pomiędzy postępem ludzkości a zużyciem energii; wskaźnik rozwoju społecznego ONZ wskazuje, że wzrost zużycia energii do ok. 100 gigadżuli (GJ) na osobę wiąże się z istotnym rozwojem społecznym i poprawą dobrobytu. Obecnie ok. 80% światowej populacji żyje w krajach, w których średnie zużycie energii wynosi mniej niż 100 GJ na osobę. Aby zmniejszyć te proporcje do ok. 1/3 populacji do 2040 r. potrzebowalibyśmy o ok. 65% więcej energii niż obecnie, lub o 25% więcej energii niż potrzebne jest w ramach scenariusza transformacji ewolucyjnej. Wzrost ilości energii ponad tę, która przewidziana jest w scenariuszu transformacji ewolucyjnej, odpowiada całkowitej ilości energii zużytej przez Chiny w 2017 r.
Oprócz scenariusza „Więcej energii”, Raport wskazuje także na konieczność podjęcia dalszych działań w celu ograniczenia emisji dwutlenku węgla. Jest to dwutorowe wyzwanie dla naszego świata – dostarczenie większej ilości energii przy jednoczesnym ograniczeniu emisji.
Dynamiczna transformacja
Scenariusz „dynamiczna transformacja” łączy w sobie szereg analiz zawartych w Raporcie. Rozpatruje wpływ ogółu działań związanych z polityką zawartych w osobnych scenariuszach dotyczących technologii niskoemisyjnych dla przemysłu i infrastruktury, transportu i sektora energetycznego. W tym scenariuszu do 2040 r. uzyskujemy spadek emisji dwutlenku węgla o ok. 45% w stosunku do obecnego poziomu, co odpowiada mniej więcej środkowej wartości wynikającej z zewnętrznych prognoz deklarujących zgodność z celami ustalonymi podczas szczytu klimatycznego w Paryżu.
Spadek ten wynika z następujących czynników: zwiększenie efektywności energetycznej; przejście na paliwa niskoemisyjne; korzystanie w istotnym zakresie z technologii wychwytywania, wykorzystywania i składowania dwutlenku węgla (CCUS); oraz – co jest szczególnie ważne dla sektora energetycznego – znaczny wzrost ceny węgla.
Sektor energetyczny jest obecnie największym pojedynczym źródłem emisji dwutlenku węgla związanych z użyciem energii i z tego powodu niezwykle istotne jest ograniczenie emisji w tym sektorze. Obniżenie emisji w branży transportowej we wszystkich scenariuszach do 2040 r. jest w porównaniu z tym stosunkowo niewielkie.
„Polityki ukierunkowane na sektor energetyczny odgrywają istotną rolę w uzyskaniu znacznego ograniczenia emisji dwutlenku węgla w ciągu najbliższych 20 lat… większość możliwości łatwego ograniczenia emisji istnieje poza sektorem transportu.” – zauważył Dale.
Nawet w scenariuszu dynamicznej transformacji w 2040 r. poziom emisji nadal jest znaczny. W celu realizacji celów uzgodnionych na szczycie w Paryżu w drugiej połowie wieku pozostałe emisje należałoby istotnie obniżyć i zrównoważyć emisjami ujemnymi, czyli działaniami niwelującymi skutki emisji. W tegorocznym wydaniu raportu „Perspektywy dla rynku energetycznego” rozważane są technologie i postępy, które mogą odegrać ważną rolę w obniżaniu emisji po roku 2040.
Kluczową kwestią byłaby niemal całkowita rezygnacja z węgla w sektorze energetycznym, co wymagałoby większego użycia odnawialnych źródeł energii i technologii CCUS w połączeniu z użyciem gazu ziemnego – a także zwiększonej elektryfikacji po stronie odbiorców końcowych (np. transportu). Dla końcowych użytkowników, którzy nie mogą przejść na korzystanie z energii elektrycznej, istotne będą inne formy i nośniki energii niskoemisyjnej, w tym między innymi wodór i bioenergia. Ponadto w raporcie podkreślono znaczenie gospodarki obiegowej oraz powszechniejszego korzystania z technologii składowania i usuwania dwutlenku węgla.
Mniej intensywna globalizacja
Handel międzynarodowy pobudza wzrost gospodarczy i pozwala krajom dywersyfikować swoje źródła energii. W scenariuszu „Mniej intensywna globalizacja” zawartym w Raporcie rozważano możliwy wpływ eskalacji konfliktów gospodarczych na globalny system energetyczny.
„Historia uczy nas, że obawy o bezpieczeństwo energetyczne mogą mieć trwały niekorzystny efekt” – zauważa Dale.
W tym scenariuszu podjęto próbę oceny wpływu mniejszej otwartości i wymiany handlowej w związku z eskalacją sporów handlowych na światowy PKB, a zatem na popyt na energię. Ponadto rosnące obawy o bezpieczeństwo energetyczne mogą sprawić, że kraje będą preferować energię wytwarzaną wewnętrznie, co doprowadzi do silnej redukcji obrotu energią. W największym stopniu odczują to eksporterzy energii netto, na których niekorzystnie odbija się istotne spowolnienie wzrostu eksportu ropy i gazu.
Zakaz korzystania z tworzyw sztucznych jednorazowego użytku
Największym pojedynczym źródłem wzrostu popytu na ropę naftową w ciągu najbliższych 20 lat będzie niepalne użycie paliw płynnych w przemyśle, w szczególności jako surowca do produkcji artykułów ropopochodnych. Jest to związane ze wzrostem produkcji tworzyw sztucznych. Wzrost popytu na niepalne użycie paliw w scenariuszu transformacji ewolucyjnej jest jednak wolniejszy niż w przeszłości, co wynika z założenia, że przepisy regulujące użycie i recykling tworzyw sztucznych znacznie się zaostrzą w ciągu najbliższych 20 lat.
Biorąc pod uwagę rosnące obawy związane z zagrożeniem dla środowiska na skutek stosowania tworzyw sztucznych jednorazowego użytku, w Raporcie rozważono także zakaz ich stosowania przewidujący szybsze zaostrzenie przepisów, co prowadzić będzie do ogólnoświatowego zakazu stosowania wszystkich jednorazowych tworzyw od roku 2040.
W tym scenariuszu popyt na ropę naftową rośnie wolniej niż w scenariuszu transformacji ewolucyjnej. Jednak w Perspektywach dla rynku energetycznego możemy także wyczytać ostrzeżenie, że całkowity wpływ na wzrost energii i środowisko zależeć będzie od alternatywnych materiałów stosowanych w zamian za artykuły jednorazowe z tworzywa sztucznego. Zakaz stosowania tworzyw sztucznych jednorazowego użytku może spowodować wzrost zapotrzebowania na energię i zwiększenie emisji dwutlenku węgla, jeżeli nie nastąpią dalsze postępy w zakresie alternatywnych materiałów, a systemy gromadzenia i ponownego wykorzystania nie staną się powszechne.
