Na ten typ skrzyń przerzucają się już w zasadzie prawie wszyscy producenci. Marki premium powoli zaczynają już odchodzić od skrzyń manualnych. W 2020 roku Mercedes oficjalnie ogłosił, że zaprzestaje ich produkcji. Jedni producenci pozostawiają je jedynie w sportowych modelach, a inni tylko w najtańszych wersjach. Automatyczne skrzynie biegów czasami są wręcz fantastycznym udogodnieniem, aczkolwiek może zdarzyć się tak, że trafimy na przysłowiową minę. Które wybierać, a których unikać? Porównujemy wady i zalety skrzyń automatycznych.
Zdecydowana większość osób decyduje się na kupno auta używanego. Z tym związane będzie ryzyko nieprawidłowej jego eksploatacji. W moim poradniku dowiecie się na co zwracać uwagę podczas wyboru samochodu z automatyczną skrzynią biegów. Pragnę tylko wspomnieć, że to jedynie moja własna opinia poparta wieloma forami i osobistym doświadczeniem. Zdania mogą być podzielone.
Dlaczego w ogóle kupujemy samochody wyposażone w automatyczne skrzynie biegów?
Powszechna opinia , że kupuje „manuala”, żeby mieć większą kontrolę nad autem staje się powoli jedynie mitem. Niekiedy ci ludzie nie zdają sobie sprawy, że czasy powolnych skrzyń automatycznych skończyły się już dawno. Niekiedy ich szybkość działania oraz zwiększona dynamika jazdy przekonują potencjalnych klientów. Jednak zdecydowana większość wybiera je ze względu na wygodę jaką dają. W manualnych skrzyniach ciągłe wciskanie sprzęgła stojąc w korku oraz machanie lewarkiem dekoncertuje kierowców, a przecież bezpieczeństwo i skupienie się na drodze jest dla nas najważniejsze. Tak więc dlaczego kupujemy auta ze skrzynią automatyczną?
Przede wszystkim dlatego, że automatyczne skrzynie biegów to:
- możliwość skoncentrowania się na drodze zamiast na zmianie biegów,
- płynne ruszanie oraz przemieszczanie się w korkach,
- płynna zmiana biegów wtedy, kiedy rzeczywiście silnik tego wymaga,
- modele nowej generacji to również oszczędność na spalaniu
- poprawa dynamiki samochodu
Najbardziej powszechne, czyli skrzynie hydrokinetyczne
Skrzynie hydrokinetyczne to w zasadzie najstarszy występujący typ skrzyni biegów i obecnie najczęściej stosowany. Jej konstrukcja jest dosyć skomplikowana i składa się głównie z sprzęgła lub przekładni hydrokinetycznej (często nazywanej też jako konwerter momentu obrotowego) oraz kilku przekładni planetarnych.
Zmiana przełożeń następuje przez blokowanie różnych zestawów kół słonecznych współpracujących ze sprzęgłami jednokierunkowymi, przez sprzęgła tarczowe (przeważnie wielopłytkowe), hamulce taśmowe itp. elementy cierne, napędzane siłownikami hydraulicznymi.
W zasadzie tak działały pierwsze skrzynie hydrauliczne. Obecnie rozwinięciem ich są skrzynie ze sterowaniem elektronicznym. W środku skrzyni stosuje się elektrozawory, które zarządzają jej pracą. Dzięki zastosowaniu elektroniki i oprogramowania mamy możliwość monitorowania prędkości pojazdu, ciśnienia i temperatury oleju. Bardziej zaawansowane sterowanie i możliwość dostosowania trybów jazdy typu sport, komfort pozwala na dobranie odpowiedniego biegu do obecnej prędkości.
Obecnie najczęściej stosowanymi skrzyniami hydrokinetycznymi są te od producenta niemieckiego ZF. Najnowsza generacja, czyli ZF 8HP stosowana jest w większości ekskluzywnych samochodów jak Rolls-Royce, Aston Martin czy Bentley. Ale również można je spotkać w bardziej przystępnych samochodach z koncernu JLR. Najczęściej jednak spotykane są w samochodach marki BMW. Obecnie uznawana jest za jedną z najlepszych, a jej konstrukcja pozwala na przekazywanie bardzo wysokiego momentu obrotowego rzędu nawet 1000 Nm.
Szybkie i dynamiczne, czyli skrzynie dwusprzęgłowe
Najpopularniejsze automatyczne skrzynie biegów dwusprzęgłowe kojarzone są z koncernem Volkswagena. I nie bez przyczyny. W końcu to skrzynie DSG są najbardziej popularnymi w tej kategorii. Ich początki sięgają lat 2003-2004, kiedy zaprezentowano pierwszą generację. Od tamtej pory przeszły wiele modyfikacji, przez te na suchym jak i mokrym sprzęgle. Obecnie w samochodach marki Volkswagen, Skoda i Seat montowane są 7-biegowe. W samochodach marki Audi pod nazwą S-tronic. Warto też wspomnieć, że nie jest to jedyny producent tego typu skrzyń. Można je spotkać również w BMW pod nazwą DCT oraz Porsche pod nazwą PDK. Są one dosyć popularne w sportowych samochodach i tych nastawionych na jak najlepsze osiągi. A dlaczego? Bowiem są najszybsze w swoim działaniu.
A to dlatego, że w zasadzie skrzynia dwusprzęgłowa jest oparta na układzie dwóch równoległych skrzynek biegów umieszczonych w jednej obudowie. Składają się na to dwa sprzęgła wielopłytkowe, jedno obsługujące biegi parzyste, a drugie nieparzyste. Przekazują one napęd za pomocą oddzielnych wałków sprzęgłowych na odpowiednie koła zębate. Jest to całkiem skomplikowana konstrukcja, ale dzięki takiemu mechanizmowi pozwala na błyskawiczne zmiany biegów.
Jednak taka skrzynia ma też swoje wady konstrukcyjne. Podczas ruszania oraz zmiany biegów mogą występować odczuwalne wibracje. Zostaje to zniwelowane poprzez zastosowanie koła dwumasowego oraz skomplikowanej mechatroniki. Większość tego typu skrzyń ma zastosowane mokre sprzęgła, czyli mówiąc prościej pracują one w otocze olejowej. Ważne jest tutaj przypilnowanie interwałów olejowych. Zbyt rzadka zmiana oleju może prowadzić do przyspieszonego zużycia sprzęgieł oraz całej mechatroniki. Dla przykładu sama wymiana sprzęgieł to często koszt rzędu 2000 złotych, a mechatroniki to od kilkuset złotych do nawet 6000. Sama skrzynia bezproblemowo powinna przejechać nawet do 200 tys. kilometrów.
Dlaczego opieram się tylko na tych montowanych w grupie Volkswagena? Ponieważ tutaj są najbardziej popularne i najczęściej spotykane. Można by powiedzieć o nich wiele dobry rzeczy. Mam na myśli np. niższe spalanie, czy większą dynamikę przyspieszania, lecz jeśli nie dba się o nie należycie, wiąże się to z bardzo wysokimi kosztami.
Płynne przyspieszenie, czyli skrzynie bezstopniowe
Najmniej lubiane, ale często nazywane bezobsługowymi, czyli automatyczne skrzynie biegów typu CVT. Sam ich mechanizm działania jest w zasadzie prosty. Metalowy pas czy łańcuch przesuwa się po bieżniach dwóch stożków, które poprzez zbliżanie i oddalanie od siebie powodują zmianę średnicy na kołach pasowych. Powoduje to zmianę przełożenia i pozwala na jednostajne przyspieszanie bez zmiany obrotów silnika.
Tego typu skrzynie najczęściej spotykane są w samochodach japońskich marek. Klienci oceniają je na bardzo pancerne, ale mają wiele zastrzeżeń do charakterystyki ich pracy. Podczas dynamicznego przyspieszania występuje wysoki hałas w kabinie i brak im dynamiki zmiany przełożeń. Jeśli nie macie wyobrażenia o jaki dźwięk chodzi to przypomnijcie sobie ten, który generują skutery męczące nasze uszy. Tak, brzmi to identycznie.
Najmniej lubiane, czyli skrzynie półautomatyczne
Inaczej nazywane często jako zrobotyzowane skrzynie manualne. A to dlatego, że ich zasada działania oparta jest na takiej samej, co w przypadku skrzyni manualnej. Jedynie samochód jest odpowiedzialny za zmianę biegu poprzez moduł sterowania. Samo sterowanie odbywa się za pomocą suchego sprzęgła, którym operuje siłownik hydrauliczny wspomagany przez pompę elektryczną.
Wybieranie biegu odbywa się za pomocą lewarka bądź łopatek, jednak za załączenie sprzęgła odpowiada zautomatyzowany mechanizm. Ten typ skrzyń poprzez ich małe gabaryty montowany jest najczęściej w małych autach miejskich. Niestety sama konstrukcja jest bardzo podatna na uszkodzenia, a ich naprawa niekiedy może być dosyć kosztowna. Dodatkowo szarpanie podczas zmiany biegów może być często irytujące.
Czy skrzynia automatyczna jest zawsze lepsza?
Nie można stwierdzić, że automatyczne skrzynie biegów zawsze będą dla nas lepszym wyborem. Niestety, ale w większości przypadków wiążą się one z wyższą ceną zakupu samochodu. Dochodzą do tego cykliczne zmiany oleju w przekładni, których trzeba dogłębnie pilnować. W innym wypadku prowadzi to do nadmiernego zużycia i niekiedy uszkodzenia podzespołów. Dodatkowo nieumiejętne korzystanie oraz złe przygotowanie do użytku różnego rodzaju skrzyń automatycznych może prowadzić do uszkodzenia. Dlatego każdy powinien znać podstawowe zasady ich użytkowania. Ale jeśli będziemy o nie należycie dbali to zdecydowanie ułatwią nam korzystanie z samochodu.
O samych skrzyniach biegów, ich działaniu, tych które są najlepsze i najgorsze można by napisać książkę. Więc z duchem czasu będę rozwijał ten artykuł o kolejne wpisy opieranie własnym doświadczeniem i waszą pomocą. Miło będzie przeczytać również komentarze, w których opiszecie własne wrażenia z eksploatacji tego typu skrzyń. Gorąco do tego zachęcam.