Kenia przez lata kojarzyła nam się z pięknymi krajobrazami, safari i plantacjami herbaty czy kawy. Rolnictwo było tam fundamentem gospodarki — stabilnym, choć niewystarczającym, by zapewnić krajowi dynamiczny rozwój. A tu proszę: nagle okazuje się, że pod spokojnymi, zielonymi terenami kryje się coś znacznie potężniejszego niż jakakolwiek uprawa. Coś, co może naprawdę namieszać w układance ekonomicznej całego regionu.
Mowa o złocie. I to nie byle jakim — tylko o największym od dziesięcioleci złożu, które właśnie oficjalnie potwierdzono w hrabstwie Kakamega. Jeżeli Kenia do tej pory stała na uboczu afrykańskiego wyścigu o bogactwa naturalne, to teraz ma realną szansę wskoczyć do pierwszej ligi.
Złoto warte ponad 5 miliardów dolarów
Brytyjska firma Shanta Gold Limited ogłosiła, że w projekcie Isulu-Bushiangala znajduje się aż 1,27 miliona uncji złota. Dla porównania — w całej Kenii w ubiegłym roku wydobyto tylko 410 kilogramów. To jakby ktoś nagle odkopał skarb, o którym przez lata nikt nie miał pojęcia. Wartość nowego złoża? Ponad 5 miliardów dolarów. Brzmi jak scenariusz filmu, ale to dzieje się naprawdę.
Shanta Gold przejęła te tereny w 2020 roku i teraz potwierdza: buduje pierwszą w Kenii dużą, nowoczesną kopalnię podziemną. Obszar inwestycji obejmuje 136 hektarów, a sama placówka ma przerabiać 1500 ton rudy dziennie. Do tego potrzebna będzie własna elektrownia o mocy 12 MW oraz infrastruktura do składowania odpadów. Wszystko razem kosztuje około 208 milionów dolarów.
Firma planuje korzystać z metody Long Hole Open Stoping, czyli zaawansowanej techniki wydobycia, która minimalizuje ingerencję w powierzchnię. To szczególnie ważne, ponieważ kopalnia ma powstać w pobliżu Lasu Kakamega — jednego z ostatnich tropikalnych lasów deszczowych we wschodniej Afryce.
Pieniądze, praca i… sporo pytań
Oczywiście taka inwestycja oznacza ogromne pieniądze — nie tylko dla firmy, ale też dla regionu. Zgodnie z kenijskim prawem górniczym:
- 3% wartości brutto ze sprzedaży złota wróci do państwa i lokalnych społeczności,
- 20% tych tantjem trafi do hrabstwa Kakamega,
- 10% dostaną mieszkańcy,
- a dodatkowo Shanta Gold obiecała przekazywać 1% wartości z wydobycia bezpośrednio lokalnym społecznościom.
Czyli w teorii — wszyscy powinni być zadowoleni. Nowe miejsca pracy, inwestycje, rozwój. Firma mówi otwarcie, że projekt może dać regionowi prawdziwy impuls gospodarczy i pomóc w rozwoju biznesów towarzyszących kopalni. Brzmi pięknie.
Ale — no właśnie — zawsze jest jakieś „ale”.
Mieszkańcy Kakamegi mają sporo obaw. Największe dotyczą przesiedleń, wykupu ziemi i tego, jak duży wpływ na środowisko będzie miała kopalnia. Bliskość lasu i lokalnych zlewni rzecznych może oznaczać ryzyko ekologiczne, a bogata historia Afryki niestety nie raz pokazywała, że wielkie inwestycje często pomijały potrzeby tych, którzy żyją najbliżej
Kenia ma szansę na wielki skok
Mimo obaw jedno jest pewne — to odkrycie może być dla Kenii momentem przełomowym. Kraj do tej pory był raczej na uboczu, jeśli chodzi o afrykański sektor wydobywczy. W rankingach atrakcyjności inwestycyjnej nie wypadał źle, ale też nie wyróżniał się na tle gigantów, takich jak Ghana czy RPA.
Teraz sytuacja może się diametralnie zmienić. Złoże w Kakamedze może otworzyć drzwi dla kolejnych firm, nowych technologii i inwestycji, które przeniosą gospodarkę na wyższy poziom. Choć sama eksploatacja planowana jest na zaledwie osiem lat, to nie musi być koniec historii. Często bywa tak, że jedno odkrycie prowadzi do kolejnych, a region zaczyna się rozwijać szybciej niż ktokolwiek zakładał.
Dla Kenii to szansa na dywersyfikację gospodarki i stworzenie własnego sektora wydobywczego, który przyniesie korzyści nie tylko w czasie trwania jednej kopalni, ale też — być może — na dekady.
Wielkie bogactwo to wielka odpowiedzialność
Z drugiej strony złoto samo w sobie nie rozwiąże wszystkich problemów. Historia Afryki pełna jest przykładów, gdy ogromne złoża minerałów były powodem konfliktów, korupcji czy degradacji środowiska. Sukces projektu będzie zależeć od tego, jak mądrze Kenia wykorzysta tę okazję i czy uda się wypracować równowagę między zyskiem, ochroną przyrody a dobrem lokalnych mieszkańców.
Kenia stoi dziś na rozdrożu. Z jednej strony ma przed sobą miliardowe perspektywy, z drugiej — ryzyko powtórzenia błędów, które już wielokrotnie popełniły inne kraje zasypane bogactwami naturalnymi. Jeśli jednak wszystko pójdzie dobrze, to odkrycie w Kakamedze może stać się fundamentem zupełnie nowego rozdziału w historii tego kraju.